Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư: “Vững tay chèo trước sóng cả”
Vươn cao Việt Nam - Ngày đăng : 13:56, 17/01/2023
Năm 2023, tình hình kinh tế thế giới dự báo tiếp tục biến động rất phức tạp, khó lường, thậm chí khó khăn hơn năm 2022. Một số quốc gia có dấu hiệu rơi vào suy thoái kinh tế. Nguy cơ bất ổn tài chính, tiền tệ, nợ công, an ninh năng lượng, an ninh lương thực trên toàn cầu gia tăng... dự báo sẽ tác động mạnh, kéo dài, trên phạm vi lớn tới hầu hết các nền kinh tế.
Trong bối cảnh đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tham mưu xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023, trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ báo cáo tại Kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XV diễn ra vào cuối năm 2022 vừa qua.
Theo đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đề xuất các giải pháp, chính sách điều hành trong ngắn hạn, trung và dài hạn để thích ứng với tình hình biến động của thế giới, trong đó trọng tâm là giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ doanh nghiệp; tiếp tục hoàn thiện thể chế, định hướng phát triển 6 vùng kinh tế; đẩy nhanh công tác quy hoạch, tạo lập không gian, động lực phát triển mới cho các vùng, địa phương; đẩy mạnh thực hiện Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, giải ngân vốn vốn đầu tư công; tháo gỡ các điểm nghẽn về nguồn lực, cải thiện sức cạnh tranh, năng lực nội tại của nền kinh tế; thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo.
Đây là những nhiệm vụ, giải pháp cần tập trung thực hiện cùng với việc đẩy mạnh 3 đột phá chiến lược, 12 nhóm nhiệm vụ giải pháp trọng tâm tại Chiến lược 10 năm. Mục tiêu đặt ra không chỉ là vấn đề hóa giải khó khăn, thách thức trước mắt, mà còn nâng cao năng lực sản xuất trong nước, năng suất lao động, hiệu quả hoạt động, sức cạnh tranh, khả năng tự chống chịu của nền kinh tế trước các yếu tố, thách thức mới từ bên ngoài.
- Để nâng cao năng lực chống chịu của nền kinh tế Việt Nam trong bối cảnh thế giới và trong nước được dự báo vẫn còn nhiều khó khăn, xin Bộ trưởng cho biết cần phải có những giải pháp ứng phó như thế nào?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Phải nhìn nhận thẳng thắn rằng Việt Nam là một quốc gia đang trong hành trình đổi mới và hội nhập với thế giới, từng bước cố gắng thu hẹp khoảng cách và bắt kịp với các nước phát triển trong khu vực.
Nền kinh tế của chúng ta có quy mô còn khá khiêm tốn, khả năng thích ứng, chống chịu trước những cú sốc đến từ bên ngoài còn hạn chế nhưng lại có độ mở lớn nên dễ bị ảnh hưởng từ các biến động, dù là nhỏ của thế giới.
Do đó, việc nâng cao năng lực chống chịu, tính tự cường của nền kinh tế, tạo tiền đề xây dựng một nền kinh tế độc
.jpg)
lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng và hiệu quả có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với nước ta trong tình hình mới. Đây là một định hướng, chủ trương nhất quán, xuyên suốt, được xác định rõ trong các nghị quyết, chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội mà Đảng, Nhà nước đề ra.
Nền kinh tế của chúng ta có quy mô còn khá khiêm tốn, khả năng thích ứng, chống chịu trước những cú sốc đến từ bên ngoài còn hạn chế
Ngay sau khi Nghị quyết về Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2023 được thông qua tại Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV, Chính phủ đã khẩn trương chỉ đạo các bộ, ngành xây dựng các nghị quyết thực hiện kết luận của Ban Chấp hành Trung ương và Quốc hội triển khai kế hoạch năm 2023.
Trong bối cảnh tình hình thế giới, trong nước dự báo tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường, khó khăn, thách thức nhiều hơn, để đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội đặt ra, chúng ta cần quyết liệt, tập trung đẩy mạnh và triển khai nhanh hơn các nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm của năm 2023 trên tinh thần đoàn kết kỷ cương, linh hoạt, đổi mới sáng tạo và kịp thời, hiệu quả.
Mục tiêu là giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, điều hành đồng bộ, linh hoạt, hiệu quả, phối hợp chặt chẽ giữa chính sách tài khóa với chính sách tiền tệ và các chính sách vĩ mô, phù hợp với tình hình thực tiễn.
Công tác hoàn thiện thể chế, thực thi pháp luật tiếp tục được chú trọng, nâng cao, tạo điều kiện khơi thông, huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển.
Bên cạnh đó, các đột phá chiến lược về thể chế, nguồn nhân lực và hệ thống kết cấu hạ tầng cần tạo chuyển biến rõ nét; cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, thúc đẩy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; bảo đảm hài hòa giữa phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, bảo vệ môi trường đồng thời quốc phòng, an ninh được củng cố, giữ vững ổn định, trật tự, an toàn xã hội để phát triển đất nước.
- Chúng ta đang chịu sức ép rất lớn từ cuộc chạy đua thắt chặt tiền tệ của các nước. Phần lớn các nước đã lựa chọn hy sinh tăng trưởng để kìm hãm lạm phát bằng các biện pháp thắt chặt chính sách tiền tệ, tăng lãi suất. Xin Bộ trưởng chia sẻ quan điểm về việc lựa chọn chính sách tiền tệ và tài khóa trong trạng thái kinh tế lạm phát cao, rủi ro vĩ mô lớn?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Năm 2022, nhiều nền kinh tế trên thế giới có sự điều chỉnh trong quan điểm điều hành chính sách, đó là chuyển từ nới lỏng sang thắt chặt chính sách tiền tệ, tăng lãi suất nhằm ưu tiên kiểm soát lạm phát thay vì phục hồi kinh tế.
Xu hướng này được dự báo sẽ tiếp tục kéo dài trong năm 2023, nhất là khi Cục dự trữ liên bang Mỹ (FED) và nhiều ngân hàng trung ương vẫn đang cho thấy những tín hiệu, động thái tương đối thận trọng với lạm phát, thậm chí chấp nhận rủi ro suy thoái kinh tế cho tới khi lạm phát được kiểm soát.
Trong điều kiện như vậy, áp lực điều hành chính sách vĩ mô đối với Việt Nam là rất lớn, cần phải cân đối hợp lý giữa tỷ giá và lãi suất, giữa tăng trưởng và kiểm soát lạm phát, nhưng cũng phải chú ý đến đặc điểm của nước ta là nước đang phát triển nên cần quan tâm hơn đến việc duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế hợp lý.
Thời gian qua, Chính phủ đã đã điều hành chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa theo hướng phối hợp đồng bộ, chặt chẽ, hài hòa, linh hoạt và kịp thời thích ứng với các diễn biến bất định, rủi ro của thị trường trong nước và quốc tế.
Cụ thể, tỷ giá và lãi suất được điều chỉnh linh hoạt; tín dụng tăng trưởng ở mức hợp lý, kiểm soát tín dụng đối với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, đảm bảo kịp thời cung ứng vốn cho nền kinh tế đồng thời triển khai các chính sách hỗ trợ thuế, phí có tác động trực tiếp giảm chi phí, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và ổn định đời sống người dân.
Mặt bằng giá cả cơ bản được giữ ổn định, bảo đảm cân đối cung cầu, nhất là các mặt hàng, dịch vụ thiết yếu phục vụ cho sản xuất kinh doanh và tiêu dùng.
Chính phủ đã đã điều hành chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa theo hướng phối hợp đồng bộ, chặt chẽ, hài hòa, linh hoạt và kịp thời thích ứng với các diễn biến bất định, rủi ro của thị trường trong nước và quốc tế.
Thời gian tới, để đưa nền kinh tế vượt qua những khó khăn, thách thức, các chính sách phải phối hợp đồng bộ, chặt chẽ, hài hòa, không triệt tiêu mà bổ sung cho nhau, thúc đẩy hiệu quả tổng thể của các chính sách, nhất là khi dư địa điều hành chính sách đang có xu hướng thu hẹp dần lại.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã nghiên cứu, rà soát, tháo gỡ những “nút thắt” giữa chính sách tiền tệ và chính sách tài khóa, tạo điều kiện thuận lợi để các chính sách vận hành và phối hợp đồng bộ, hiệu quả.
Bên cạnh đó, bộ tiếp tục phát huy hiệu quả các cơ chế phối hợp, trao đổi thông tin giữa các bộ, ngành để phục vụ công tác xây dựng, điều hành các mục tiêu phát triển vĩ mô; nâng cao năng lực phân tích, đánh giá diễn biến kinh tế vĩ mô thế giới và trong nước, kịp thời tham mưu, đề xuất nhiều chính sách, giải pháp phù hợp.
- Các thị trường thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp biến động, thị trường bất động sản đối mặt với những “điểm nghẽn” là những thách thức không nhỏ trong năm nay. Vậy theo Bộ trưởng, công tác điều hành kinh tế của năm 2023 sẽ cần tập trung vào những giải pháp cụ thể nào?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Trong bối cảnh nhiều khó khăn, thách thức, kinh tế Việt Nam dù đã đạt được nhiều thành tựu rất quan trọng, khá toàn diện trên hầu hết các lĩnh vực song vẫn chịu tác động sâu sắc từ những biến động nhanh, mạnh của tình hình thế giới.
Từ cuối tháng 10/2022 trở lại đây, các động lực tăng trưởng, sản xuất công nghiệp… có xu hướng chậm lại. Thêm vào đó, các thị trường xuất khẩu, nhập khẩu lớn của nước ta bị thu hẹp. Các thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản còn tiềm ẩn rủi ro, nhiều vướng mắc, bất cập chưa được xử lý, tháo gỡ triệt để, khiến cho niềm tin vào thị trường giảm sút.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư luôn dành một phần quan trọng của báo cáo để nhận diện khó khăn, thách thức đối với doanh nghiệp và kiến nghị các giải pháp
Mặt khác, thị trường tiền tệ, ngoại hối chịu áp lực lớn và xuất hiện tình trạng khó khăn, có thời điểm xuất hiện “điểm nghẽn” về dòng tiền, thanh khoản của nền kinh tế.
Trước những vấn đề nêu trên, Chính phủ đã bám sát các chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước, chỉ đạo quyết liệt các cấp, ngành, đại phương tập trung thực hiện đồng bộ, hiệu quả nhiều giải pháp để ứng phó.
Từ thực tiễn trong công tác điều hành, có thể rút ra những bài học kinh nghiệm, đó là: Thứ nhất, bám sát đường lối, quan điểm điều hành của Đảng, Nhà nước, tổ chức thực hiện có trọng tâm, trọng điểm, thống nhất, xuyên suốt, quyết liệt, kịp thời, hiệu quả, sâu sát thực tiễn.
Thứ hai, trong bối cảnh càng có nhiều khó khăn, thách thức, càng phải đoàn kết, chung tay, đồng lòng, chia sẻ khó khăn, phát huy tinh thần trách nhiệm, kiên trì, kiên định thực hiện mục tiêu nhưng thích ứng linh hoạt, quyết liệt hiệu quả trong điều hành.
Thứ ba, theo dõi sát, chủ động, nắm chắc diễn biến tình hình quốc tế, trong nước, bình tĩnh, bản lĩnh, tự tin, chủ động phương án ứng phó với các tình huống bất ngờ phát sinh.
Thứ tư, tập trung hoàn thiện thể chế, pháp luật đồng thời chấp hành nghiêm kỷ luật, kỷ cương hành chính, “nói đi đôi với làm,” đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân bổ nguồn lực, tránh độ trễ trong khâu triển khai nhằm gia tăng hiệu quả tác động của chính sách.
Thứ năm, huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực, kết hợp hài hòa, chặt chẽ giữa yếu tố nội lực và ngoại lực, giữa trung ương và địa phương, giữa sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại.
Trên cơ sở đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và các bộ, ngành liên quan tham mưu trình Chính phủ dự thảo Nghị quyết một số chính sách, giải pháp trọng tâm hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2025, trong đó có các nhóm nhiệm vụ, giải pháp tháo gỡ khó khăn về nguồn vốn cho các doanh nghiệp, cụ thể: Đẩy mạnh triển khai chính sách hỗ trợ lãi suất 2% theo Chương trình phục hồi kinh tế; hỗ trợ đủ vốn tín dụng cho nền kinh tế, tập trung vào sản xuất kinh doanh, các lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng; kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; kịp thời nắm tình hình, chỉ đạo các ngân hàng thương mại đáp ứng nhu cầu vốn cho thương nhân nhập khẩu xăng dầu, than, góp phần tháo gỡ khó khăn, bảo đảm an ninh năng lượng.
Các chính sách này cũng tập trung vào xử lý kịp thời các khó khăn trong ngắn hạn liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp và thúc đẩy thị trường phát triển lành mạnh, hiệu quả
Bên cạnh đó, các chính sách này cũng tập trung vào xử lý kịp thời các khó khăn trong ngắn hạn liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp và thúc đẩy thị trường phát triển lành mạnh, hiệu quả, bền vững trong trung hạn, dài hạn, đề xuất giải pháp xử lý chủ động, phù hợp, hiệu quả với diễn biến tình hình thực tế; tăng cường năng lực quản trị tài chính, khả năng tiếp cận vốn cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Có thể nói, với tư cách là cơ quan tham mưu tổng hợp chiến lược quan trọng về phát triển kinh tế-xã hội của Chính phủ, thời gian qua, Bộ Kế hoạch và Đầu tư liên tục tham mưu, đề xuất, kiến nghị các giải pháp để tháo gỡ khó khăn cho nền kinh tế nói chung, cho doanh nghiệp nói riêng.
Trong báo cáo tình hình kinh tế-xã hội hàng tháng trình Chính phủ tại các phiên họp thường kỳ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư luôn dành một phần quan trọng của báo cáo để nhận diện khó khăn, thách thức đối với doanh nghiệp và kiến nghị các giải pháp để tháo gỡ cho doanh nghiệp, đặc biệt các vấn đề của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, chứng khoán, niềm tin thị trường, vấn đề khó khăn về thanh khoản, dòng tiền, tiếp cận vốn của doanh nghiệp, tình trạng nhiều doanh nghiệp phải thu hẹp sản xuất kinh doanh, cắt giảm lao động, giờ làm…
- Quý 4/2022 và đầu năm 2023, nhiều doanh nghiệp phản ảnh rơi vào hoàn cảnh khó khăn hơn thời kỳ giãn cách COVID-19, khi đơn hàng bị cắt giảm trong khi chi phí đầu vào tăng cao, diễn bị thị trường khó đoán định và rủi ro suy thoái toàn cầu. Từ góc độ người thiết kế chiến lược chính sách, xin Bộ trưởng cho biết những giải pháp để doanh nghiệp có thể bước qua giai đoạn này?
Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng: Trong năm 2023, dự báo thế giới sẽ tiếp tục thắt chặt chi tiêu và kịch bản mà nhiều chuyên gia dự báo là kinh tế Mỹ và các nước phát triển sẽ rơi vào suy thoái với lãi suất duy trì ở mức cao để kiềm chế lạm pháp.
Trước tình hình đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư luôn phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương và tổ chức hiệp hội doanh nghiệp để kịp thời theo dõi, nắm bắt tình hình hoạt động của doanh nghiệp, tổng hợp các kiến nghị đề xuất từ đó tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các chính sách, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, phục hồi và phát triển.
Những khó khăn trong ngắn hạn liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp sẽ được xử lý kịp thời
Cụ thể, để hỗ trợ doanh nghiệp có thể vượt qua giai đoạn khó khăn hiện nay, Chính phủ sẽ tập trung giải quyết các “điểm nghẽn,” bất cập làm cản trở doanh nghiệp phát triển, giúp “cởi trói,” giải phóng tiềm lực của các doanh nghiệp khu vực tư nhân đồng thời đổi mới các chính sách, chương trình hỗ trợ doanh nghiệp để đảm bảo phù hợp với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp và thị trường.
Mặt khác, Chính phủ cũng tập trung giải quyết những vấn đề cốt lõi như cải cách hành chính, xây dựng chính phủ-chính quyền điện tử; liên thông các thủ tục giữa các bộ ban ngành để giúp doanh nghiệp, người dân giảm thiểu thời gian, công sức, chi phí.
Song song đó, các giải pháp phù hợp hỗ trợ đủ vốn tín dụng cho nền kinh tế, tập trung vào sản xuất kinh doanh, các lĩnh vực ưu tiên và các động lực tăng trưởng cũng sẽ được tiếp tục triển khai; kiểm soát chặt chẽ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro; đáp ứng đủ nhu cầu vốn cho thương nhân nhập khẩu xăng dầu và than, nhằm góp phần tháo gỡ khó khăn, bảo đảm an ninh năng lượng.
Những khó khăn trong ngắn hạn liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp sẽ được xử lý kịp thời, từ đó thúc đẩy thị trường phát triển lành mạnh, hiệu quả, bền vững trong trung hạn, dài hạn đồng thời đề xuất giải pháp xử lý chủ động, phù hợp, hiệu quả với diễn biến tình hình thực tế.
Tới đây, những khó khăn trong các dự án phát triển bất động sản, nhất là nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cho người có thu nhập thấp cũng sẽ được tháo gỡ triệt để.
Về xuất nhập khẩu, thông tin cập nhật về biến động và xu hướng của các thị trường xuất/nhập khẩu lớn sẽ được cung cấp thường kỳ, kèm theo các đánh giá về cơ hội, thách thức để doanh nghiệp có các kế hoạch thích ứng phù hợp.
Riêng nguồn cung xăng dầu cho thị trường trong nước yêu cầu phải bảo đảm, do đó điều hành giá xăng sẽ phù hợp với tình hình thực tiễn, công khai, minh bạch, hiệu quả, hài hòa lợi ích Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.
Trên cơ sở đó, các hoạt động xúc tiến thương mại cũng được đổi mới và phát triển thị trường theo hướng ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số, cụ thể tăng cường công tác thông tin, hỗ trợ doanh nghiệp về thị trường, mặt hàng xuất khẩu.