Gửi bình luận
Mega Story
Kinh tế tư nhân - đòn bẩy cho Việt Nam vươn mình
Kinh tế tư nhân - đòn bẩy cho Việt Nam vươn mình
Trải qua gần 40 năm kể từ khi công cuộc Đổi mới được khởi xướng, kinh tế tư nhân đã trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế.
Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị ra đời ngày 4/5/2025 cùng các nghị quyết và kế hoạch hành động đồng bộ của Quốc hội và Chính phủ, là cú hích thể chế có tính cách mạng, thể hiện tư duy mới, tầm nhìn mới, nhằm phát huy toàn diện vai trò của kinh tế tư nhân trong hành trình hiện thực hóa khát vọng hùng cường, thịnh vượng.
Chính sách không ngừng được hoàn thiện
Kinh tế tư nhân ở Việt Nam vốn dĩ đã tồn tại từ trước cách mạng và trong suốt chiều dài lịch sử. Năm 1953, trong bối cảnh đất nước còn chìm trong khói lửa chiến tranh, trong bài viết về Thành phần kinh tế và Chính sách kinh tế của Đảng và Chính phủ đăng ở Chuyên mục “Thường thức chính trị” trên báo Cứu quốc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định kinh tế tư nhân "là lực lượng cần thiết cho cuộc xây dựng kinh tế nước nhà."
Tuy nhiên, chỉ đến khi công cuộc Đổi mới được khởi xướng tại Đại hội VI của Đảng (1986), khu vực này mới chính thức được thừa nhận và từng bước phát triển. Từ chỗ là một bộ phận không chính thức, kinh tế tư nhân đã trở thành một thành phần trong nền kinh tế nhiều thành phần định hướng xã hội chủ nghĩa.
Sự phát triển của kinh tế tư nhân gắn liền với quá trình điều chỉnh tư duy và chính sách của Đảng, Nhà nước. Từ khi tiến hành Đổi mới (1986), quan điểm của Đảng về kinh tế tư nhân ngày càng cởi mở và nhất quán. Đại hội VI thừa nhận sự tồn tại của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế nhiều thành phần. Từ Đại hội VII đến Đại hội XIII, Đảng từng bước mở rộng quyền phát triển, xác định vai trò ngày càng quan trọng của kinh tế tư nhân, đến nay chính thức coi đây là một động lực quan trọng của nền kinh tế. Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: “Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia.”
Song song với đó, Trung ương và Bộ Chính trị đã ban hành nhiều nghị quyết quan trọng về phát triển về kinh tế tư nhân, nổi bật là: Nghị quyết số 14-NQ/TW ngày 18/3/2002 của Hội nghị Trung ương 5 khoá IX “Về tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách, khuyến khích và tạo điều kiện phát triển kinh tế tư nhân”; Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 03/6/2017 của Hội nghị Trung ương 5 khóa XII về “Phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”; Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 10/10/2023 của Bộ Chính trị về “Xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới.”
Để kinh tế tư nhân phát triển đúng hướng, Đảng và Nhà nước không chỉ ban hành nhiều chủ trương, chính sách cụ thể, mà còn chú trọng cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư-kinh doanh và khơi thông các nguồn lực trong dân cũng như từ khu vực doanh nghiệp.
Từ năm 2017 đến nay, hàng chục luật, hàng nghìn nghị định và nhiều hiệp định thương mại tự do đã được ban hành nhằm tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp tư nhân.
Hàng loạt luật quan trọng như Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa đã được sửa đổi, bổ sung nhằm tiệm cận với thông lệ quốc tế, tạo hành lang pháp lý minh bạch, thông thoáng cho doanh nghiệp phát triển.
Bên cạnh đó, trong các chiến lược quốc gia như tăng trưởng xanh, chuyển đổi số, công nghiệp hóa-hiện đại hóa, doanh nghiệp tư nhân luôn được xác định là lực lượng trung tâm, giữ vai trò then chốt trong quá trình đổi mới và phát triển.
Đặc biệt, Chính phủ thường xuyên tổ chức các cuộc đối thoại với cộng đồng doanh nghiệp tư nhân, chủ động lắng nghe ý kiến, kiến nghị từ thực tiễn để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc từ chính sách đến thực thi, góp phần tạo dựng môi trường kinh doanh công bằng, hiệu quả và bền vững.
Chính phủ cũng triển khai nhiều chương trình hành động và giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp (đặc biệt trong giai đoạn khó khăn do COVID-19), đồng thời chú trọng phát triển nguồn nhân lực, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế.
Khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ
Sau gần 40 năm Đổi mới, khu vực kinh tế tư nhân đã phát triển mạnh mẽ, ngày càng gia tăng về số lượng, mở rộng về quy mô, đa dạng về loại hình tổ chức và lan tỏa sâu rộng trong nhiều lĩnh vực kinh doanh.
Từ 5.000 doanh nghiệp đầu những năm 1990, đến nay cả nước có hơn 6,1 triệu cơ sở kinh doanh, trong đó có khoảng 940.000 doanh nghiệp đang hoạt động và hơn 5,2 triệu hộ kinh doanh, đóng góp khoảng 50% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước và sử dụng khoảng 82% tổng số lao động vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm.
Tốc độ tăng trưởng của khu vực này luôn cao hơn bình quân chung của nền kinh tế, đặc biệt là giai đoạn từ 2016 đến 2024, đạt trung bình 6-8%/năm, cao hơn tốc độ tăng trưởng bình quân của nền kinh tế.
Kinh tế tư nhân không chỉ giúp mở rộng sản xuất, thương mại, dịch vụ mà còn góp phần quan trọng trong việc nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia. Sự vươn lên mạnh mẽ của nhiều doanh nghiệp tư nhân Việt Nam không chỉ làm chủ thị trường nội địa mà còn khẳng định thương hiệu và vươn ra thị trường khu vực, thế giới.
Ở lĩnh vực xuất nhập khẩu, khu vực kinh tế tư nhân hiện đang đóng góp hơn 30% trong tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Sự tham gia tích cực của khu vực tư nhân vào hoạt động xuất khẩu đã giúp Việt Nam mở rộng thị trường và đa dạng hóa sản phẩm xuất khẩu; tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do, gia tăng giá trị gia tăng và nâng cao vị thế của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Kinh tế tư nhân cũng là lực lượng tiên phong trong đổi mới sáng tạo, với khoảng 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp vào năm 2024. Nhiều doanh nghiệp tư nhân đã tiên phong trong việc áp dụng công nghệ mới, đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), góp phần nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Sự linh hoạt và nhạy bén của khu vực tư nhân đã thúc đẩy sự ra đời của nhiều sản phẩm, dịch vụ mới, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường trong và ngoài nước.
Không chỉ đóng góp về kinh tế, khu vực tư nhân còn góp phần giải quyết các vấn đề xã hội: tạo việc làm, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống nhân dân. Về giải quyết việc làm, lao động trong khu vực kinh tế tư nhân đang chiếm khoảng 82% tổng số lao động cả nước. Khu vực này cũng tạo ra hàng triệu việc làm mới mỗi năm. Sự phát triển của các doanh nghiệp tư nhân không chỉ góp phần làm giảm tỷ lệ thất nghiệp mà còn nâng cao thu nhập và chất lượng cuộc sống cho người lao động. Đặc biệt, các doanh nghiệp này đã góp phần quan trọng trong việc chuyển dịch cơ cấu lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ, thúc đẩy quá trình đô thị hóa và hiện đại hóa nông thôn.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, doanh nghiệp tư nhân chính là “cầu nối” quan trọng giúp Việt Nam bắt kịp xu thế toàn cầu, tham gia chuỗi giá trị sản xuất, thương mại quốc tế.
Tuy nhiên, cần thẳng thắn nhìn nhận rằng, kinh tế tư nhân vẫn chưa phát huy hết tiềm năng vốn có. Tỷ lệ doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ còn quá cao; năng suất lao động, khả năng quản trị, trình độ công nghệ, khả năng tiếp cận vốn, đất đai còn nhiều hạn chế. Đặc biệt, tình trạng rút lui khỏi thị trường tăng nhanh, phản ánh những khó khăn nội tại và môi trường kinh doanh chưa thực sự thuận lợi. Một bộ phận doanh nghiệp còn thiếu minh bạch, chưa tuân thủ pháp luật, thậm chí vi phạm đạo đức kinh doanh. Những tồn tại này, nếu không được giải quyết căn cơ, sẽ là lực cản lớn trong việc đưa kinh tế tư nhân trở thành động lực chính của nền kinh tế.
Nghị quyết 68 - đưa kinh tế tư nhân cất cánh
Bước vào giai đoạn phát triển mới, việc khơi thông mọi nguồn lực, nhất là khu vực kinh tế tư nhân, trở thành yêu cầu tất yếu. Trong bối cảnh mới đầy biến động và cạnh tranh, việc xác định rõ vai trò của kinh tế tư nhân không chỉ là lựa chọn chiến lược, mà còn là đòi hỏi mang tính sống còn đối với nền kinh tế.
Nhận thức được điều này, ngày 4/5/2025, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân. Đây là văn kiện quan trọng có ý nghĩa đột phá, đánh dấu bước ngoặt về tư duy và hành động trong phát triển kinh tế tư nhân.
Nghị quyết số 68-NQ/TW khẳng định “kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia”. Đồng thời, nghị quyết yêu cầu xóa bỏ định kiến, tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng, minh bạch; lấy doanh nghiệp làm trung tâm, doanh nhân làm lực lượng nòng cốt để thực hiện công cuộc phát triển kinh tế, khoa học - công nghệ và hội nhập quốc tế.
.jpg)
Nghị quyết đã xác định mục tiêu đến năm 2030, kinh tế tư nhân là lực lượng tiên phong trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, với 2 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế, khoảng 20 doanh nghiệp lớn tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, đóng góp khoảng 55-58% vào GDP, giải quyết 84%-85% việc làm xã hội; trình độ, năng lực công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số thuộc nhóm 3 nước đứng đầu ASEAN và thuộc nhóm 5 nước đứng đầu khu vực châu Á… Tầm nhìn đến 2045 là kinh tế tư nhân Việt Nam phát triển nhanh, mạnh, bền vững, phấn đấu có ít nhất 3 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế; đóng góp khoảng trên 60% GDP...
Điều quan trọng hơn, Nghị quyết số 68-NQ/TW không dừng lại ở định hướng, mà đưa ra các nhóm nhiệm vụ, giải pháp rõ ràng, khả thi. Trước hết, đó là đổi mới tư duy trong hệ thống chính trị và toàn xã hội, thống nhất nhận thức về vị trí, vai trò của kinh tế tư nhân. Tiếp theo là cải cách mạnh mẽ thể chế, xóa bỏ cơ chế “xin-cho,” loại bỏ các điều kiện kinh doanh không cần thiết, bảo đảm quyền sở hữu, quyền tự do kinh doanh và cạnh tranh bình đẳng.
Đặc biệt, Nghị quyết nhấn mạnh hỗ trợ kinh tế tư nhân tiếp cận hiệu quả các nguồn lực thiết yếu: đất đai, tín dụng, nhân lực chất lượng cao. Nhà nước sẽ ưu tiên dành quỹ đất trong các khu công nghiệp cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; hỗ trợ lãi suất tín dụng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo; mở rộng các chương trình đào tạo giám đốc điều hành, kỹ năng số, STEM...
Một điểm nhấn khác của nghị quyết là thúc đẩy chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, nâng cao năng suất, hiệu quả kinh doanh bền vững. Chính sách tài chính được thiết kế theo hướng ưu đãi vượt trội: doanh nghiệp có thể trừ 200% chi phí nghiên cứu - phát triển khi tính thuế thu nhập, được trích tối đa 20% thu nhập để lập quỹ khoa học-công nghệ.
Không chỉ quan tâm đến doanh nghiệp lớn, nghị quyết còn đưa ra cơ chế cụ thể hỗ trợ hộ kinh doanh cá thể chuyển đổi thành doanh nghiệp; cung cấp miễn phí nền tảng số, phần mềm kế toán, tư vấn pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ - những “mắt xích nhỏ” nhưng có vai trò đặc biệt trong cấu trúc nền kinh tế.
Nghị quyết cũng đề cao vai trò doanh nhân trong xã hội hiện đại. Doanh nhân không chỉ là người làm giàu cho bản thân, mà còn là lực lượng tiên phong đóng góp cho đất nước. Nhà nước sẽ tôn vinh, khen thưởng doanh nhân tiêu biểu, thúc đẩy đạo đức kinh doanh và văn hóa doanh nhân gắn với bản sắc dân tộc và chuẩn mực quốc tế.
Sự ra đời của Nghị quyết 68-NQ/TW không chỉ phản ánh tầm nhìn chiến lược của Đảng, mà còn thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ trong việc khơi thông nguồn lực, thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển vượt bậc.
Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định Nghị quyết 68 “đặt nền móng cho sự chuyển biến toàn diện về chính sách phát triển kinh tế tư nhân: từ việc “thừa nhận” sang “bảo vệ, khuyến khích, thúc đẩy”, từ “bổ trợ” sang “dẫn dắt phát triển.” Đây là sự lựa chọn chiến lược đúng đắn, cấp thiết, mang tầm nhìn dài hạn, nhằm hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước hùng cường vào giữa thế kỷ XXI.”
Tổng Bí thư nêu rõ “Phát triển kinh tế tư nhân không chỉ là yêu cầu về mặt kinh tế mà còn là mệnh lệnh chính trị, nhằm củng cố nền tảng tự chủ kinh tế quốc gia, nâng cao sức cạnh tranh và khả năng thích ứng trong một thế giới đầy biến động.
Có thể thấy Nghị quyết số 68-NQ/TW ra đời đúng lúc, như một luồng gió mới thổi bùng lên niềm tin và khát vọng phát triển trong cộng đồng doanh nghiệp tư nhân.
Với định hướng chiến lược của Đảng và sự vào cuộc mạnh mẽ của Chính phủ và các bộ, ngành, kinh tế tư nhân Việt Nam đang đứng trước một tương lai đầy hứa hẹn.
Với quyết tâm chính trị cao, thể chế minh bạch, chính sách vượt trội, cùng sự đồng hành từ Nhà nước và toàn xã hội, kinh tế tư nhân hoàn toàn có thể trở thành “ngọn cờ đầu” trong sự nghiệp đổi mới mô hình tăng trưởng. Khu vực kinh tế tư nhân sẽ không chỉ đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng kinh tế, mà còn là nền tảng cốt lõi giúp Việt Nam vươn lên trở thành một quốc gia phát triển, hiện đại, có sức cạnh tranh cao trên trường quốc tế./.
