Mega Story

Bài 5: Báo chí trong kỷ nguyên mới: Cổ vũ khát vọng vươn lên hùng cường

• 19/06/2025 15:49

Báo chí hôm nay không chỉ đưa tin về sự đổi mới, mà còn là một phần không thể thiếu của chính công cuộc đổi mới ấy; không chỉ cổ vũ sự phát triển, mà còn tham gia trực tiếp vào việc dẫn dắt và kiến tạo những giá trị phát triển mới cho dân tộc.

Ngay từ những ngày đầu ra đời đến nay, báo chí cách mạng Việt Nam không chỉ làm nhiệm vụ “phò chính, trừ tà” mà còn gánh vác một vai trò lớn lao là xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Báo chí hôm nay không chỉ đưa tin về sự đổi mới, mà còn là một phần không thể thiếu của chính công cuộc đổi mới ấy; không chỉ cổ vũ sự phát triển, mà còn tham gia trực tiếp vào việc dẫn dắt và kiến tạo những giá trị phát triển mới cho dân tộc.

Phát biểu khai mạc Hội Báo toàn quốc 2025 với chủ đề “Báo chí Việt Nam Trung thành, Sáng tạo, Bản lĩnh, Đổi mới vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, Chủ tịch Hội nhà báo Lê Quốc Minh đã khẳng định: Trong suốt 100 năm qua, báo chí Việt Nam luôn giương cao ngọn cờ chiến đấu, góp phần vào tiến trình cách mạng Việt Nam và sự nghiệp giải phóng của dân tộc. Khi mục tiêu độc lập, tự do đã trở thành hiện thực, báo chí Việt Nam vẫn giữ sứ mệnh là những chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng, văn hóa, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế, chấn hưng văn hóa, xây dựng nước Việt Nam dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Con số này phản ánh rõ nét sự bùng nổ và lan tỏa mạnh mẽ của các loại hình truyền thông trên internet. Bên cạnh những mặt tích cực, sự phát triển bùng nổ của không gian số cũng là “con dao hai lưỡi” bởi đây là công cụ thuận lợi để các thế lực thù địch tuyên truyền chống phá Đảng, Nhà nước; xuyên tạc đường lối, chính sách; bịa đặt thông tin gây hoang mang dư luận; kích động, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc.

Tuy nhiên, độc giả ngày nay đã có sự thay đổi. Gen Z không chỉ là hiện tại mà còn là tương lai, sẽ sớm trở thành nhóm công chúng nắm vai trò quyết định trong việc lựa chọn và tiếp nhận tin tức. Điều đó có nghĩa là mọi cơ quan báo chí-truyền thông đều không thể bỏ qua việc chinh phục nhóm độc giả trẻ này.

Vậy, tuyên truyền chủ trương chính sách như thế nào để “chạm” vào trái tim độc giả, đặc biệt là những người trẻ, mà phần lớn trong số họ đang còn thờ ơ với thời cuộc, để họ tin, yêu và nuôi dưỡng khát vọng xây dựng đất nước trong trái tim người trẻ? Đó là bài toán khó cho các cơ quan báo chí ngày nay.

Năm 2024, với phụ san panorama Chiến dịch Điện Biên Phủ, Báo Nhân Dân đã lập nên “kỳ tích truyền thông” khi thu hút đông đảo độc giả trẻ xếp hàng dài để nhận báo in, sau đó hào hứng chia sẻ nội dung của báo lên mạng xã hội.

Từ thành công đó, nhà báo Thi Uyên, Báo Nhân Dân cho rằng độc giả trẻ (độc giả Gen Z) “lướt” nhanh nhưng không đọc vội. Họ là thế hệ có trình độ giáo dục và kiến thức rất tốt, thích hàm lượng thông tin sâu sắc, có quan điểm cá nhân mạnh mẽ, có nhu cầu đọc nâng cao.

“Tôi cho rằng Gen Z thích nội dung chất lượng và trải nghiệm đọc khác lạ. Trải nghiệm đọc tốt không nhất thiết phải hiệu ứng ấn tượng, màu sắc xanh đỏ mà đơn giản là báo chí cần phải mang đến cho độc giả trẻ một điều gì đó mới mẻ. Đợt thông tin về Chiến dịch Điện Biên Phủ thành công rực rỡ bởi Báo Nhân Dân đã chạm đến trái tim người trẻ, khơi gợi lòng yêu nước trong họ,” nhà báo Thi Uyên nói.

Về vấn đề này, Thạc sỹ Nguyễn Văn Hào, Viện Báo chí-Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền, cho rằng Gen Z thích video ngắn, ảnh động, biểu cảm meme, và những gì “bắt mắt trong 3 giây đầu tiên.” Để đáp ứng nhu cầu của độc giả trẻ thì nhà báo cần phải để họ cảm thấy được nói thay và không ép họ phải đọc nhiều.

“Nhà báo cần hiểu Gen Z nhiều hơn, viết như đang trò chuyện với họ, sáng tạo nội dung mới có chất riêng, đồng hành như một người bạn cùng thế hệ,” Thạc sỹ Nguyễn Văn Hào nói.

Cụ thể, ông Hào cho rằng báo chí có thể dịch ngôn ngữ Gen Z sang ngôn ngữ thân thiện để dễ tiếp cận với Gen Z mà không làm mất đi tính chính xác; kể chuyện bằng hình, âm thanh, chuyển động chứ không chỉ mỗi văn bản.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, báo chí đã giúp cho các chủ trương, chính sách phát triển đất nước ngày càng sát với thực tiễn, hợp lòng dân, khơi thông những nguồn lực mới cho sự phát triển.

Ở góc độ văn hóa, các chương trình như “Dòng chảy lịch sử” trên VOV, “Không gian văn hóa Việt” trên VTV, các chuyên mục kỷ niệm những ngày lễ lớn trên báo Nhân Dân, Quân đội nhân dân, Thanh Niên, Tuổi Trẻ... đã làm sống dậy những trang sử vẻ vang của cha ông, góp phần giáo dục thế hệ trẻ ý thức tự hào dân tộc, trách nhiệm kế tục và phát huy truyền thống anh hùng trong sự nghiệp xây dựng đất nước hiện nay.

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Bùi Hoài Sơn khẳng định chính sự cộng hưởng mạnh mẽ giữa dòng thông tin trung thực, khách quan, xây dựng và dòng cảm xúc tự hào, khát vọng vươn lên mà báo chí khơi dậy đã tạo nên một động lực to lớn thúc đẩy sự phát triển toàn diện của đất nước.

Chia sẻ với phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus về vấn đề này, ông Nguyễn Đức Lợi, Phó Chủ tịch thường trực Hội Nhà báo Việt Nam cho rằng báo chí cần ứng dụng công nghệ, thay đổi cách tác nghiệp để chuyển các văn bản chính trị thành các tác phẩm báo chí dễ hiểu, dễ đọc cho công chúng, đặc biệt là những người trẻ. Có như vậy thì văn bản mới đi vào cuộc sống một cách hiệu quả, thiết thực.

“

Để tuyên truyền hiệu quả thì bản thân người làm báo phải có nhận thức chính trị, phải hiểu nội dung của các nghị quyết thì mới có thể chuyển tải tinh thần của chủ trương đến đông đảo người dân, trong đó có thế hệ trẻ."

Ông Lợi cho hay báo chí đang thực hiện hiệu quả vai trò cầu nối giữa lãnh đạo đất nước và Nhân dân, là công cụ để truyền thông những chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước đến Nhân dân.

Vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành bốn nghị quyết quan trọng, được Tổng Bí thư Tô Lâm ví như “bộ tứ trụ cột” để đất nước cất cánh: Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Nghị quyết 59-NQ/TW về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật; và Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

Nhà báo Nguyễn Đức Lợi cho rằng báo chí đã tuyên truyền sinh động, dễ hiểu về những nghị quyết này.

“Để tuyên truyền hiệu quả thì bản thân người làm báo phải có nhận thức chính trị, phải hiểu nội dung của các nghị quyết thì mới có thể chuyển tải tinh thần của chủ trương đến đông đảo người dân, trong đó có thế hệ trẻ,” ông Lợi nói.

Theo nhà báo Ngô Minh Tuấn, Tổng Biên tập Tạp chí Xây dựng Đảng, cho rằng tính định hướng và tính hấp dẫn của báo chí có quan hệ mật thiết, bổ sung cho nhau, hỗ trợ lẫn nhau. Tính định hướng càng đúng, càng sâu sắc, được thể hiện càng sinh động, khoa học thì tính hấp dẫn càng mạnh, sức cuốn hút càng cao. Ngược lại, tính hấp dẫn càng mạnh, báo chí càng thu hút được sự quan tâm của đông đảo người đọc, ngày càng có nhiều người đọc khát khao, mong chờ những số báo, tạp chí phát hành, thì hiệu quả tuyên truyền, phổ biến, định hướng, đưa các chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng vào cuộc sống càng tốt.

Để giải quyết tốt mối quan hệ này, báo chí cần tiếp tục bảo đảm tính chính thống, khoa học và chuẩn xác trong việc tuyên truyền, phổ biến các quan điểm, chủ trương, nghị quyết của Đảng. Đồng thời, luôn bảo đảm tính thời sự, cập nhật của thông tin; nâng cao tính chiến đấu, tính tiên phong của báo chí trên lĩnh vực tư tưởng; tăng cường tính trao đổi, toạ đàm về công tác xây dựng Đảng trên báo chí; có cách tiếp cận mới mẻ, độc đáo, nội dung tin bài ngắn gọn, súc tích…

Ở góc độ quản lý Nhà nước, ông Lê Hải Bình, Ủy viên Dự khuyết Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch khẳng định trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên mới với nhiều cơ hội và thách thức, báo chí cách mạng Việt Nam tiếp tục giữ vai trò là lực lượng tiên phong trên mặt trận tư tưởng, văn hóa. Báo chí không chỉ phản ánh hiện thực mà còn góp phần định hướng dư luận, khởi dây khát vọng phát triển, củng cố niềm tin và tạo động lực cho toàn xã hội.

“Giữa các luồng thông tin đa chiều, thậm chí hỗn loạn, đan xen đúng-sai, tích cực-tiêu cực, thì báo chí chính thống phải là ngọn đuốc soi đường, giữ vững giá trị chân thiện mỹ, bảo vệ sự trong sáng của ngôn ngữ, đạo đức, lý tưởng xã hội chủ nghĩa,” Thứ trưởng Lê Hải Bình nói.

Đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị trong tình hình mới, Thứ trưởng Lê Hải Bình nêu ra 7 giải pháp.

Một là, tiếp tục hoàn thiện, cập nhật thể chế pháp luật về báo chí.

Hai là, xây dựng cơ chế hỗ trợ báo chí công lập thực hiện nhiệm vụ chính trị, đồng thời phát triển mô hình báo chí chất lượng cao, có năng lực tự chủ, tránh bao cấp dàn trải. Cần có chính sách ưu tiên đầu tư, đào tạo, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ mới cho các cơ quan báo chí chủ lực.

Ba là, hoàn thiện cơ chế bảo vệ nhà báo, quy định rõ ràng quyền tác nghiệp, tiếp cận thông tin, và bảo vệ khỏi các hành vi đe dọa, vu khống, tấn công cá nhân.

Bốn là, đẩy mạnh quản lý nhưng không kiểm soát cứng nhắc, thay vào đó là cơ chế giám sát đa tầng, kết hợp giữa Nhà nước, xã hội và cơ quan chủ quản.

Năm là, bổ sung các quy định khuyến khích nội dung mang tính nhân văn, sáng tạo, lan tỏa giá trị tích cực, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, giữ gìn đạo đức xã hội và tinh thần dân tộc. Cần tạo điều kiện để báo chí thực sự là "người bạn đồng hành” với văn hóa dân tộc trong kỷ nguyên mới.

Sáu là, tăng cường liên kết, phối hợp giữa các cơ quan báo chỉ, cơ quan quản lý, doanh nghiệp công nghệ tạo lập cơ chí tam giác hợp tác: Cơ quan quản lý-cơ quan báo chí-doanh nghiệp công nghệ.
Bảy là, chủ động hội nhập quốc tế, học tập kinh nghiệm các quốc gia phát triển.

“Kỷ nguyên mới không có chỗ cho sự trì trệ, tư duy cũ kỹ, nhất là sáo mòn trong thông tin, tuyên truyền. Báo chí với thể chế đồng bộ và đổi mới sẽ là một trong những trụ cột tinh thần và trí tuệ, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược mà Đảng ta đã đề ra. Đổi mới thể chế báo chí chính là đóng góp cho đổi mới và tăng cường một phần quan trọng của sức mạnh mềm quốc gia,” Thứ trưởng nhấn mạnh./.